NTTVblog: "Rip Van Winkle" (10) --- Washington Irving (1783-1859)

Tuy vậy, người ta vẫn quyết định phải hỏi ý kiến ông lão Peter Vanderdonk, lúc ấy đang từ ngoài đường tiến về phía họ. Ông vốn là hậu duệ của một sử gia có cùng tên với ông, người đã viết một trong những sách đầu tiên kể về thị trấn này. Peter là một cư dân lâu đời nhất trong làng, và ông biết rất rõ tất cả các biến cố và truyền thống tuyệt vời nhất trong vùng. Ông nhớ ra Rip ngay, và khẳng định chuyện của Rip là có thật một cách thỏa đáng nhất. Ông làm cho mọi người đứng đấy phải tin theo lời tổ tiên ông, tức nhà sử gia, khi kể rằng rặng núi Kaatskill trước đây luôn luôn có những sinh linh rất kỳ lạ lai vãng. Ông nói rằng, theo lời tổ tiên ông thì ngài Hendrick Hudson vĩ đại, người đầu tiên khám phá ra dòng sông Hudson và miền quê quanh đó, cứ 20 năm một lần, đều tổ chức một dạ tiệc với những người thủy thủ cùng đi thám hiểm với ông trên chiếc tàu Halfmoon. Nhờ đó họ được thăm lại cảnh cũ khi xưa ông ta đã mạo hiểm, và theo dõi dòng sông với thành phố mang tên ông. Ông ta cũng nói rằng cha ông đã từng thấy họ ăn mặc kiểu người Hòa lan ngày xưa, chơi trò ném chai gỗ nơi vùng đất trũng trong vùng núi. Vào một buổi chiều hè, chính ông đã có lần nghe tiếng banh lăn, nghe như tiếng sấm gầm vang.

Đến đây câu chuyện cũng gần kết thúc. Đám đông nghe xong giải tán, xoay ra bàn những điều họ quan tâm và cho là quan trọng hơn như vụ bầu cử. Người con gái của Rip đưa ông về nhà mình ở. Nàng có một căn nhà ấm cúng, đầy đủ tiện nghi; chồng nàng là một chủ trại vui vẻ phương phi, người mà Rip nhớ lại ngày xưa là một trong những đứa trẻ hay trèo lên lưng chàng. Còn con trai và là người thừa kế của Rip, cũng hệt như cha, chính là người ngồi dựa gốc cây, được thuê làm việc trên nông trại, nhưng anh ta cho thấy đã thừa kế tính tình giống như người cha: anh làm việc người thì được, còn việc của mình thì chẳng bao giờ quan tâm đến.

Giờ đây Rip lại sống như xưa, đi trên các con đường ngày trước và vẫn theo thói quen cũ. Chẳng bao lâu sau, ông tìm lại được các bạn cũ của mình, mặc dủ tình bạn cũ theo thời gian cũng không còn như trước. Ông thích kết bạn với những người thuộc thế hệ mới, lớn lên sau này, và càng ngày ông càng thấy thích họ.

Vì không có việc gì ở nhà để làm, và vì đã đến tuổi an hưởng hạnh phúc, tuổi mà một người có thể ở không nhàn rỗi mà chẳng ai bắt tội hay quở trách, ông lại lui đến ngổi nơi băng ghế trước cửa quán trọ, và được người ta tôn trọng như một vị lão làng, một người có thể kể lại chuyện thời xưa từng năm một, “trước khi có chiến tranh.” Cũng phải mất một số thời gian ông mới hội nhập được vào những câu chuyện tán gẫu thường có nơi quán, cũng như mới hiểu được những biến cố lạ lùng xảy ra trong thời gian ông chìm trong giấc ngủ. Làm sao có cuộc Chiến tranh Cách mạng –làm sao nước Mỹ thoát khỏi ách thực dân Anh, làm sao, thay vì là thần dân của Vua George Đệ tam, giờ đây ông lại trở thành một công dân tự do của Hiệp Chủng Quốc. Thực ra Rip chẳng phải là người có máu chính trị; những thay đổi của các quốc gia hay đế chế hầu như chẳng để lại chút ấn tượng gì nơi ông. Nhưng có một loại áp bức độc đoán mà từ lâu ông đã phải than van, đó là chính phủ của mấy bà. Hạnh phúc thay, nay nó đã cáo chung. Giờ đây ông đã thóat khỏi ách hôn nhân ràng buộc; ông muốn đi hay về khi nào cũng được, không còn phải sợ bị bà Van Winkle bạo tàn hà hiếp nữa. Tuy vậy, mỗi khi tên bà vợ được nhắc đến, Rip lại lắc đầu, nhún vai, mắt ngước lên trời, người ta có thể cho đó là thái độ rút lui phó mặc cho số phận, hay niềm sung sướng đã được thoát ly.

Ông thường kể lại câu chuyện về mình với những người lạ dừng chân nơi lữ quán của ông Dolittle. Thoạt đầu người ta có nhận xét, mỗi lần kể, ông có thay đổi vài chỗ trong chuyện; nhưng họ chẳng hồ nghi gì, vì ông mới tỉnh lại sau giấc ngủ dài. Rốt lại đầu đuôi câu chuyện cũng y hệt như chuyện tôi kể, và không một người đàn ông, đàn bà hay trẻ nhỏ nào trong làng mà không biết rành chuyện ấy. Vài người luôn luôn tỏ vẻ nghi ngờ câu chuyện không có thật, và họ khăng khăng là Rip bị hồ tư loạn tưởng. Đó là điểm cho thấy Rip lúc nào cũng vẫn là một người bất như nhất. Tuy thế, những cư dân Hòa lan lớn tuổi hầu như thảy đều cho chuyện ấy có thật. Ngay đến giờ, họ không cho rằng mình nghe tiếng trời gầm vào chiều hè nơi vùng núi Kaatskills. Họ chỉ nói Hendrick Hudson và những người đi trên tàu với ông đang chơi trò ném banh lăn. Cũng như khi gặp cảnh cơm chẳng lành canh chẳng ngọt, các ông chồng sợ vợ trong vùng đều thường mơ ước được nốc một ngụm rượu từ bình rượu lớn của Rip Van Winkle.

Chú thích

Người ta có thể nghi ngờ câu chuyện kể trên được ông Knickerbocker viết ra từ mẩu chuyện dị đoan của ngưởi Đức về vua Frederick der Rothbart và núi Kypphauser. Tuy vậy, ghi chú đính kèm theo chuyện cho thấy chuyện này có thật, được ông kể lại theo cung cách trung thực thường có nơi ông.

“Chuyện Rip Van Winkle có thể có vẻ khó tin đối với nhiều người, nhưng riêng tôi tôi vẫn tin nó hoàn toàn, vì tôi biết quanh vùng người Hòa lan xưa của chúng tôi cư ngụ thường xảy ra nhiều chuyện và hiện tượng kỳ diệu. Quả thật, tôi đã từng nghe nhiểu chuyện còn lạ lùng hơn cả chuyện này được kể ở các ngôi làng dọc theo sông Hudson. Tất cả đều trung thực đến độ không ai có thể nghi ngờ. Chính tôi cũng đã trò chuyện cùng Rip Van Winkle. Lần cuối tôi gặp ông, ông là một bô lão khả kính, trí óc minh mẫn, nói năng mạch lạc, đến nỗi tôi nghĩ không một người có lương tri nào lại không nhìn nhận như thế. Tôi đã từng thấy giấy chứng nhận của tòa án về sự việc này, do chính ông thẩm phán ký với dấu thập giá. Do đó câu chuyện trên đây quả là chuyện thật, không còn hồ nghi gì nữa.”

“D.K.”

(1819-1820)

Hết

Washington Irving (1789-1859)
̀ Là con út trong số 11 người con của một gia đình thương nhân giàu có tại New York, Washington Irving đã trở thành sứ giả̉ ngoại giao và văn hóa cho nước Mỹ ở Âu châu, giống như Benjamin Franklin và Nathaniel Hawthorne. Mặc dù có tài viết, có lẽ ông không muốn trở thành nhà văn chuyên nghiệp, dành trọn thời gian để viết, nếu như không có một loạt các biến cố trong đời đã đưa đẩy ông vào nghiệp viết văn. Qua bạn bè, ông đã có thể cho in quyển Tạp Ghi (1819-1820) của ông đồng thời ở Anh lẫn ở Mỹ, và được công nhận có bản quyền với thù lao ở cả hai nước. Trong quyển Tạp Ghi Của Geoffrye Caryon (tên giả của Irving) có hai chuyện của ông được người ta nhớ nhiều nhất. Đó là “Rip Van Winkle” (Chàng Rip Van Winkle) và “The Legend of Sleepy Hollow” (Chàng Kỵ̣ Sĩ Không Đầu). Tạp Ghi đã nói lên đầy đủ văn phong tinh tế, tao nhã dù có vẻ bình dị của Irving. “Crayon” gợi cho ta thấy Irving có tài của nhà họa sĩ khéo cho màu, và là nhà văn sáng tạo ra một giọng văn và truyèn đạt tình cảm phong phú, uyển chuyển. Qua quyển Tạp Ghi, Irving đã chuyển hoá rặng núi Catskill bên sông Hudson về phía bắc thành phố New York thành một vùng tuyệt vời huyền bí.
Độc giả Mỹ chấp nhận lịch sử tưởng tượng về vùng Catskill của Irving một cách đầy biết ơn, dù ông đã dựa trên các câu chuyện của nước Đức để viết và chỉ thay đổi cho phù hợp bối cảnh Mỹ. Irving đã đem lại cho nước Mỹ cái mà nước Mỹ rất cần trong những năm đầu vật chất phô trương hào nhoáng: một cách hòa nhập vào miển đất mới qua trí tưởng tượng.
Không một nhà văn nào thàng công bằng Irving về tài nhân văn hóa miền đất mới, cho nó một tên gọi và một gương mặt thật với một loạt những huyền thoại riêng của nó. Câu chuyện “Rip Van Winkle,” một người ngủ giấc ngủ 20 năm, khi thức dậy thì thấy các thuộc địa đã được độc lập, cuối cùng đã trở thàng truyện đân gian ở Mỹ. Truyện đã được dàn dựng trên sân khấu, được truyền miệng rộng rãi, và dần dần được nhiều thế hệ người Mỹ xem là một huyền thoại thuần túy của Mỹ,
Irving đã khám phá và giúp làm thỏa mãn ý thức lịch sử của dân tộc Mỹ khi hãy còn tinh khôi. Rất nhiều tác phẩm của ông có thể được xem như những cố gắng đầy tâm huyết nhằm xây dựng linh hồn cho một đất nước còn tinh khôi bằng cách tạo dựng lại lịch sử và thổi vào đó một luồng sinh khí sống động đầy sáng tạo. Để tìm đề tài viết, ông đã chọn những khía cạnh kịch tính nhất trong lịch sử nước Mỹ: việc khám phá ra Tân thế giới, vị tổng thống đầu tiên và là anh hùng dân tộc, và cuộc thám hiểm Tây tiến. Tác phẩm đầu tay của ông là quyển Lịch sử New York (1809) dưới sự cai trị của người Hòa lan, một tài liệu giá trị nhưng đầy mỉa mai, trong đó ông giả vờ như thể sách do Diedrich Knickerbocker viết (từ đó có tên “phái Knickerbocker” để gọi những người bạn của Irving và các nhà văn ở New York thời ấy).

Source:

http://ufdc.ufl.edu/AA00011697/00001

Saturday, December 15, 2018

"Rip Van Winkle" (10) --- Washington Irving (1783-1859)