Tôi đọc đến phần hay nhất của câu
truyện khi đó Ethelred, vị anh hùng của thành Trist, sau khi đã hoài
công tìm cách đi vào chỗ ở của vị ẩn sĩ một cách bình an, tiến
đến dùng vũ lực để vào cho được.
---
The story features numerous
allusions to other works of literature, including the poems “The Haunted
Palace” and “Mad Trist” by Sir Launcelot Canning. Poe composed them himself and
then fictitiously attributed them to other sources. Both poems parallel and
thus predict the plot line of “The Fall of the House of Usher.” “Mad Trist,” which is about the forceful
entrance of Ethelred into the dwelling of a hermit, mirrors the simultaneous
escape of Madeline from her tomb. “Mad Trist” spookily crosses literary
borders, as though Roderick’s obsession with these poems ushers their
narratives into his own domain and brings them to life.
---
Dưới
đây là những lời trong câu truyện mà người ta sẽ nhớ mãi:
“Và
Ethelred, với trái tim kiên cường, giờ đây lại thêm dũng mãnh, nhờ sức
mạnh do rượu nho chàng uống, không thể chờ để diện kiến vị ẩn sĩ;
thực sự, chàng đã chuyển thành ngang tàng và hiểm ác, nhưng cảm
thấy giọt mưa rơi trên vai và e sợ trời sẽ nổi cơn giông, lập tức
nhấc cao cái chùy, đập mạnh vào các tấm gỗ nơi cánh cửa đủ để có
chỗ cho bàn tay đeo găng bọc sắt của chàng có thể thò tay vào trong
giật cửa thật mạnh; thế là chàng làm cánh cửa nứt toạc
ra, tiếng gỗ khô bọng ruột vang dội kinh động cả khu rừng.”
Khi vừa đọc xong câu này tôi giật mình, và
dừng lại giây lát; vì tôi thấy như (mặc dù tôi kết luận ngay là tôi bị sự
hồi hộp do tưởng tượng đánh lừa)—tai tôi nghe thấy từ một khu nào đó
xa xa trong tòa nhà có tiếng mơ hồgiống hệt như tiếng vọng của âm
thanh cánh cửa nứt toạc và bị giật toang (nhưng
chắc chắn tiếng ấy bị chặn lại nghe không rõ)mà
Ngài Launcelot đã mô tả rất đặc biệt. Không chút hồ nghi,
chính sự trùng hợp này đã làm tôi chú ý;
vì giữa tiếng phần phật của cửa sổ kính,
cộng với những âm thanhlẫn lộn thường có lúc cơn bão đang hòanh
hành, thì cái tiếng ấy chắc chắn tự nó không có gì khiến tôi phải
chú ý hoặc phân tâm cả. Tôi đọc tiếp truyện:
---
In
sooth: in truth, really
The phrase 'of a
cataleptical character' means 'similar to catalepsy'.
Catalepsy is a state of insensibility (i.e., not responding to stimulation) accompanied by bodily rigidity. This means that besides wasting away, she also suffered seizures.
Catalepsy is a state of insensibility (i.e., not responding to stimulation) accompanied by bodily rigidity. This means that besides wasting away, she also suffered seizures.
“Nhưng chàng Ethelred vô địch tài giỏi,
giờ đã vào được bên trong cửa, tức tối giận dữ khi chàng không thấy
có một dấu hiệu nào về nhà ẩn sĩ gian hùng ở đó; nhưng thay thế
ông là một con rồng có vảy khổng lồ, miệng nó khạc ra lửa, ngồi
canh trước tòa lâu đài bằng vàng, sàn làm bằng bạc, trên tường có
treo cái áo giáp bằng đồng sáng lóangtrên có khắc chữ:
Ai bước được vào đây là người đã chinh phục;
Là người đã giết được con rồng, người ấy sẽ thắng được cái áo giáp.
Thế là Ethelred nhấc trượng của mình lên, đập vào đầu con rồng, làm nó ngã quỵ trước mặt chàng, nó dừng thở hơi thở hôi hám của nó ngay, rú lên một tiếng kinh khủng, thật chói tai, đến nỗi Ethelred phải lấy tay che lỗ tai lại để khỏi nghe tiếng rú kinh khiếp của nó, một thứ âm thanh người ta chưa hề nghe bao giờ.”
Đến đây tôi đột ngột dừng lại; bấy giờ tôi cảm thấy hết sức sửng sốt, vì rõ ràng tôi thực sự nghe thấy (dù tôi không thể nói tiếng ấy xuất phát từ hướng nào) từ xa xa vọng lại một tiếng rú hay tiếng rít lên thật chói tai và dai dẳng, hết sức kỳ lạ –y hệt tiếng rú kỳ quặc của con rồng mô tả trong truyện mà tôi có thể tưởng tượng trong đầu.
Dù chắc chắn lòng tôi đang nặng trĩu bởi vô vàn cảm xúc mâu thuẫn, chủ yếu là ngỡ ngàng và vô cùng kinh sợ, trước việc xảy ra sự trùng hợp lần thứ hai hết sức hi hữu này, tôi vẫn cố trấn tĩnh, để tránh kích động tính lo âu nhạy cảm của bạn tôi, nhỡ anh quan sát thấy. Tôi hoàn toàn không chắc anh ghi nhận những tiếng ấy; mặc dù, tôi tin chắc rằng trong vài phút vừa qua điệu bộ của anh đã thay đổi một cách kỳ lạ. Đang từ vị trí ngồi đối mặt với tôi, anh đã dần dần xoay ghế lại để có thể ngồi đối diện với cửa phòng, và vì thế tôi chỉ có thể nhận thức được một phần nào nét mặt của anh, dù tôi có thấy môi anh run lên như thể anh đang lầm bầm điều gì đó. Đầu anh gục xuống ngực, nhưng tôi biết anh không ngủ, vì tôi thoáng nhìn nghiêng thấy mắt anh mở to và nhìn chăm chăm. Thân thể của anh cử động không đồng nhất với ý tưởng này, bởi vì anh lắc lư nó qua lại một cách nhẹ nhàng, đều đặn, nhất quán. Sau khi ghi nhận tất cả những điều này thật nhanh, tôi lại đọc tiếp truyện của Launcelot, như sau:
“Và giờ đây, sau khi đã thoát ra khỏi cơn thịnh nộ kinh khủng của con rồng, nhà vô địch lại nghĩ về cái khiêng bằng đồng và về việc thóat khỏi chú thuật ếm lên nó, chàng đẩy xác con vật trước mặt qua một bên, và dũng cảm tiến bước trên lối đi dát bạc của tòa lâu đài đến chỗ có cái khiêng trên tường. Cái khiêng thực sự không nằm lì ở đó chờ chàng đến, mà rơi xuống sàn bạc ngay nơi chân chàng gây ra một tiếng rầm vang dữ dội.”
Miệng tôi vừa nói xong những lời này thì –như thể có một cái khiêng bằng đồng thực sự rơi xuống sàn nhà bằng bạc, tôi nghe thấy có tiếng vọng lại rõ mồn một, trong và leng keng như tiếng kim loại, mặc dù dường như tiếng đó bị chặn lại. Kinh hòang tột độ, tôi nhảy dựng lên, nhưng Usher vẫn tiếp tục ngồi lắc lư trên ghế không thay đổi. Tôi chạy đến chỗ anh ngồi. Đôi mắt anh nhìn thẳng phía trước mặt, và toàn bộ gương mặt anh cứng đờ ra như tượng đá. Nhưng khi tôi đặt tay lên vai anh, thì cả người anh giật mạnh lên; một nụ cười bệnh hoạn run run hé trên môi anh, và tôi thấy anh lầm bầm nho nhỏ những lời gì đó một cách vội vã, như thể anh không biết có sự hiện diện của tôi. Cuồi xuống sát bên anh, cuối cùng tôi cũng nghe được những lời kinh hoàng do anh thốt ra.
“Anh không nghe nó sao? –vâng, tôi nghe, và nghe hoài tiếng ấy. Kéo dài – dài – dài nhiều phút, nhiều giờ, nhiều ngày, tôi từng nghe nó –nhưng tôi không dám –ôi, hãy thương xót tôi, sao tôi khốn khổ thế này! --tôi không dám, không dám nói! Chúng ta đã chôn cô khi cô còn sống. Đâu phải tôi không nói các giác quan của tôi vẫn còn tốt? Giờ đây tôi nói cho anh biết tôi có nghe những cử động yếu ớt của cô ta trong quan tài trống không. Cách đây nhiều ngày tôi có nghe thấy chúng, nhưng tôi không dám — không dám nói! Và giờ đây, tối nay –Ethelred, ha! ha! Phá cửa của nhà ẩn sĩ, và tiếng rú trước khi chết của con rồng, tiếng cái khiêng rơi xuống cái rầm! –hay nói cho đúng hơn, tiếng phá tung chiếc quan tài, vặn mở những cái nẹp sắt của ngục tù nhốt cô ấy, cùng với việc cô ấy phải vật vã trong cổng vòm cung nơi hầm mộ! Ôi, tôi biết bay đi đâu giờ? Liệu giây lát cô ấy có sẽ hiện ra đây không? Liệu cô ấy có sẽ vội vàng đến để mắng nhiếc tôi do tôi đã quá vội vàng hấp tấp? Có phải tôi đã nghe thấy tiếng chân cô ấy đi trên cầu thang? Tôi có phân biệt được tiếng tim cô đập nặng nề, hổn hển không? Một thằng điên!” Nói rồi anh ta vùng đứng dậy thật nhanh, gào lên những lời anh muốn nói như thể anh đang sắp từ bỏ linh hồn –“ Một thằng điên! Tôi nói cho anh biết hiện giờ cô ta đang đứng phía ngoài cánh cửa đó!
---
To spring to his feet : to quickly or abruptly assume a standing position; to stand up quickly.
----
Ai bước được vào đây là người đã chinh phục;
Là người đã giết được con rồng, người ấy sẽ thắng được cái áo giáp.
Thế là Ethelred nhấc trượng của mình lên, đập vào đầu con rồng, làm nó ngã quỵ trước mặt chàng, nó dừng thở hơi thở hôi hám của nó ngay, rú lên một tiếng kinh khủng, thật chói tai, đến nỗi Ethelred phải lấy tay che lỗ tai lại để khỏi nghe tiếng rú kinh khiếp của nó, một thứ âm thanh người ta chưa hề nghe bao giờ.”
Đến đây tôi đột ngột dừng lại; bấy giờ tôi cảm thấy hết sức sửng sốt, vì rõ ràng tôi thực sự nghe thấy (dù tôi không thể nói tiếng ấy xuất phát từ hướng nào) từ xa xa vọng lại một tiếng rú hay tiếng rít lên thật chói tai và dai dẳng, hết sức kỳ lạ –y hệt tiếng rú kỳ quặc của con rồng mô tả trong truyện mà tôi có thể tưởng tượng trong đầu.
Dù chắc chắn lòng tôi đang nặng trĩu bởi vô vàn cảm xúc mâu thuẫn, chủ yếu là ngỡ ngàng và vô cùng kinh sợ, trước việc xảy ra sự trùng hợp lần thứ hai hết sức hi hữu này, tôi vẫn cố trấn tĩnh, để tránh kích động tính lo âu nhạy cảm của bạn tôi, nhỡ anh quan sát thấy. Tôi hoàn toàn không chắc anh ghi nhận những tiếng ấy; mặc dù, tôi tin chắc rằng trong vài phút vừa qua điệu bộ của anh đã thay đổi một cách kỳ lạ. Đang từ vị trí ngồi đối mặt với tôi, anh đã dần dần xoay ghế lại để có thể ngồi đối diện với cửa phòng, và vì thế tôi chỉ có thể nhận thức được một phần nào nét mặt của anh, dù tôi có thấy môi anh run lên như thể anh đang lầm bầm điều gì đó. Đầu anh gục xuống ngực, nhưng tôi biết anh không ngủ, vì tôi thoáng nhìn nghiêng thấy mắt anh mở to và nhìn chăm chăm. Thân thể của anh cử động không đồng nhất với ý tưởng này, bởi vì anh lắc lư nó qua lại một cách nhẹ nhàng, đều đặn, nhất quán. Sau khi ghi nhận tất cả những điều này thật nhanh, tôi lại đọc tiếp truyện của Launcelot, như sau:
“Và giờ đây, sau khi đã thoát ra khỏi cơn thịnh nộ kinh khủng của con rồng, nhà vô địch lại nghĩ về cái khiêng bằng đồng và về việc thóat khỏi chú thuật ếm lên nó, chàng đẩy xác con vật trước mặt qua một bên, và dũng cảm tiến bước trên lối đi dát bạc của tòa lâu đài đến chỗ có cái khiêng trên tường. Cái khiêng thực sự không nằm lì ở đó chờ chàng đến, mà rơi xuống sàn bạc ngay nơi chân chàng gây ra một tiếng rầm vang dữ dội.”
Miệng tôi vừa nói xong những lời này thì –như thể có một cái khiêng bằng đồng thực sự rơi xuống sàn nhà bằng bạc, tôi nghe thấy có tiếng vọng lại rõ mồn một, trong và leng keng như tiếng kim loại, mặc dù dường như tiếng đó bị chặn lại. Kinh hòang tột độ, tôi nhảy dựng lên, nhưng Usher vẫn tiếp tục ngồi lắc lư trên ghế không thay đổi. Tôi chạy đến chỗ anh ngồi. Đôi mắt anh nhìn thẳng phía trước mặt, và toàn bộ gương mặt anh cứng đờ ra như tượng đá. Nhưng khi tôi đặt tay lên vai anh, thì cả người anh giật mạnh lên; một nụ cười bệnh hoạn run run hé trên môi anh, và tôi thấy anh lầm bầm nho nhỏ những lời gì đó một cách vội vã, như thể anh không biết có sự hiện diện của tôi. Cuồi xuống sát bên anh, cuối cùng tôi cũng nghe được những lời kinh hoàng do anh thốt ra.
“Anh không nghe nó sao? –vâng, tôi nghe, và nghe hoài tiếng ấy. Kéo dài – dài – dài nhiều phút, nhiều giờ, nhiều ngày, tôi từng nghe nó –nhưng tôi không dám –ôi, hãy thương xót tôi, sao tôi khốn khổ thế này! --tôi không dám, không dám nói! Chúng ta đã chôn cô khi cô còn sống. Đâu phải tôi không nói các giác quan của tôi vẫn còn tốt? Giờ đây tôi nói cho anh biết tôi có nghe những cử động yếu ớt của cô ta trong quan tài trống không. Cách đây nhiều ngày tôi có nghe thấy chúng, nhưng tôi không dám — không dám nói! Và giờ đây, tối nay –Ethelred, ha! ha! Phá cửa của nhà ẩn sĩ, và tiếng rú trước khi chết của con rồng, tiếng cái khiêng rơi xuống cái rầm! –hay nói cho đúng hơn, tiếng phá tung chiếc quan tài, vặn mở những cái nẹp sắt của ngục tù nhốt cô ấy, cùng với việc cô ấy phải vật vã trong cổng vòm cung nơi hầm mộ! Ôi, tôi biết bay đi đâu giờ? Liệu giây lát cô ấy có sẽ hiện ra đây không? Liệu cô ấy có sẽ vội vàng đến để mắng nhiếc tôi do tôi đã quá vội vàng hấp tấp? Có phải tôi đã nghe thấy tiếng chân cô ấy đi trên cầu thang? Tôi có phân biệt được tiếng tim cô đập nặng nề, hổn hển không? Một thằng điên!” Nói rồi anh ta vùng đứng dậy thật nhanh, gào lên những lời anh muốn nói như thể anh đang sắp từ bỏ linh hồn –“ Một thằng điên! Tôi nói cho anh biết hiện giờ cô ta đang đứng phía ngoài cánh cửa đó!
---
To spring to his feet : to quickly or abruptly assume a standing position; to stand up quickly.
----
Như thể năng lực siêu nhân của
lời anh nói có ma thuật, ngay lúc ấy, cánh cửa cổ xưa đồ sộ làm
bằng gỗ mun anh giơ tay chỉ vào từ từ bị đẩy lùi. Đó
là do luồng gió mạnh ùa vào khiến cửa mở –nhưng bên ngoài cánh cửa
hiện ra bóng của cô Madeline Usher cao nghệu, phủ choàng vải liệm. Trên
áo trắng cô mặc có dính máu, và những dấu vết cho thấy thân thể
yếu đuối của cô đã phải vật lộn dữ dội để thóat ra. Trong
giây lát cô vẫn đứng đó, run rẩy, người chao đảo qua lại – rồi với
một tiếng kêu rên nho nhỏ, cô đổ sầm xuống người ông anh, và trong cơn
đau đớn dữ dội cuối cùng trước khi chết, cô làm người anh cũng bị
đổ nhào xuống lăn ra chết trên sàn nhà, một nạn nhân của nỗi kinh
hoàng mà anh đã đoán biết sẽ xảy ra.
Tôi kinh hoàng bỏ chạy ra khỏi căn phòng và toà nhà ấy. Cơn bão vẫn còn thịnh nộ, hoành hành cả vùng trong lúc tôi chạy băng ngang qua con đường cao đắp đất đá. Bất thình lình có một làn ánh sáng man dại rọi ngang con lộ, và tôi quay lại nhìn xem tia sáng kỳ lạ đó từ đâu tới; bởi vì sau lưng tôi chỉ có tòa nhà đồ sộ và chiếc bóng rọi xuống hồ của nó. Ánh sáng tỏa ra đó là ánh trăng rằm, mới xuất hiện, màu đỏ như máu, giờ đây đang vằng vặc chiếu xuyên qua vết nứt mà trước đây khó lòng thấy được, vết nứt mà tôi đã có lần nói chạy dài như điện chớp từ nóc tòa nhà xuống tận chân tường. Trong lúc tôi dán mắt nhìn, vết nứt toạc ra thật nhanh –một ngọn gió xoáy ùa đến rất mạnh – toàn bộ vành trăng tròn tức khắc hiện ra trước mắt tôi – tôi choáng váng khi nhìn những bức tường sừng sững đổ xuống tan tành – có tiếng ầm ầm vang lên thật lâu như tiếng của cả ngàn dòng nước – và hồ nước sâu ẩm thấp nơi tôi đứng lầm lì im ỉm bị lấp đi bởi những mảng đổ vỡ của tòa nhà Usher.
1839
Tôi kinh hoàng bỏ chạy ra khỏi căn phòng và toà nhà ấy. Cơn bão vẫn còn thịnh nộ, hoành hành cả vùng trong lúc tôi chạy băng ngang qua con đường cao đắp đất đá. Bất thình lình có một làn ánh sáng man dại rọi ngang con lộ, và tôi quay lại nhìn xem tia sáng kỳ lạ đó từ đâu tới; bởi vì sau lưng tôi chỉ có tòa nhà đồ sộ và chiếc bóng rọi xuống hồ của nó. Ánh sáng tỏa ra đó là ánh trăng rằm, mới xuất hiện, màu đỏ như máu, giờ đây đang vằng vặc chiếu xuyên qua vết nứt mà trước đây khó lòng thấy được, vết nứt mà tôi đã có lần nói chạy dài như điện chớp từ nóc tòa nhà xuống tận chân tường. Trong lúc tôi dán mắt nhìn, vết nứt toạc ra thật nhanh –một ngọn gió xoáy ùa đến rất mạnh – toàn bộ vành trăng tròn tức khắc hiện ra trước mắt tôi – tôi choáng váng khi nhìn những bức tường sừng sững đổ xuống tan tành – có tiếng ầm ầm vang lên thật lâu như tiếng của cả ngàn dòng nước – và hồ nước sâu ẩm thấp nơi tôi đứng lầm lì im ỉm bị lấp đi bởi những mảng đổ vỡ của tòa nhà Usher.
1839
Hết
