Sự Sụp Đổ Của Ngôi Nhà Usher (3)-- Truyện Ngắn của Edgar Allan Poe (1809-1849)

Với tâm ghi nhận những điều ấy, tôi cưỡi ngựa đi qua một con đường ngắn dẫn đến tòa nhà.  Một gia nhân đã đứng đó đợi để dẫn ngựa đi, còn tôi thì bước vào hành lang có mái vòm cung theo kiểu Gothic.  Một người hầu nam rón rén bước tới, lẳng lặng đưa tôi đi qua nhiều ngõ tăm tối, ngoằn ngèo để đến phòng của chủ.  Tôi không biết sao, nhưng phần lớn những gì tôi trông thấy trong khi đi càng làm tăng thêm những xúc cảm tôi đã nói ở trên.  Trong khi các sự vật chung quanh tôi –như nét chạm trổ trên trần nhà, các tấm thảm thâm u treo trên tường, sàn gỗ nâu thẫm, và những giải thưởng như áo giáp về công trạng dòng họ này đạt được lập lòe như trong mơ, rung rinh kêu rổn rảng theo bước chân tôi đi—thật sự chỉ là những thứ rất thân quen với tôi từ khi còn tấm bé, dù tôi ngần ngừ không muốn thừa nhận rằng đối với tôi chúng rất thân quen, tôi vẫn thắc mắc khi thấy những vật thông thường như vậy lại khêu gợi các điều hồ tư loạn tưởng hết sức lạ lùng.  Ở một cầu thang tôi gặp người bác sĩ của gia đình bạn tôi.  Tôi thấy gương mặt của ông ta lộ vẻ  pha lẫn chút gì đó vừa ma mảnh vừa bối rối.  Ông đi với tôi một khúc, rồi vượt qua tôi.  Người hầu khi ấy đã mở cửa phòng và đưa tôi vào gặp mặt chủ nhà.

Căn phòng tôi được đưa vào rất cao rộng.  Các cửa sổ đều dài, hẹp, với chóp nhọn, và chúng cách xa nền nhà làm bằng gỗ sồi màu đen đến nỗi người trong nhà không thể nào với tới được.  Những tia nắng đỏ tía yếu ớt hắt vào qua khung mắc cáo vừa đủ để lộ cho thấy các đồ vật đáng ghi nhận trong phòng; nhưng dù cố gắng thế mấy mắt cũng khó có thể thấy các góc phòng ở xa xa, hoặc các nét chạm trổ trên trần nhà hình vòm cung.  Trên tường treo những tấm màn dài đậm màu.  Căn phòng đầy đồ đạc cổ xưa, đã cũ mòn và không gây thoải mái.  Sách vở, nhạc cụ để lung tung, nhưng cũng không làm cho căn phòng thêm sinh động.  Tôi cảm thấy mình phải hít thở một thứ không khí buồn thảm.  Căn phòng bị bao trùm bởi một vẻ u ám, trang nghiêm, sâu lắng, vô phương cứu chữa.      

Khi tôi bước vào, Usher đang nằm soài người trên chiếc sofa liền đứng dậy, và chào đón tôi vồn vã đến nỗi, thoạt tiên tôi nghĩ rằng có phần thân thiện thái quá hoặc cố gượng gạo của một người đã nhàm chán cuộc đời.  Tuy vậy khi liếc nhìn gương mặt của anh ta, tôi tin rằng anh hết sức thành thật.  Chúng tôi ngồi xuống, và trong giây lát khi anh lặng im, lặng nhìn anh, tôi vừa thấy tội nghiệp vừa sững sờ.  Chắc chắn trước giờ chưa có ai, trong một thời gian thật ngắn ngủi, lại thay đổi khủng khiếp đến thế như anh Roderick Usher! Phải khó khăn lắm tôi mới nhận ra người đàn ông trước mặt tôi là người bạn thân thời thơ ấu của mình.  Dẫu sao nét mặt của anh lúc nào cũng đặc biệt.  Nước da tái mét như xác chết, con mắt to, long lanh va sáng quắc không mắt nào sánh bằng; đôi môi mỏng và rất nhợt nhạt cong lên tuyệt đẹp; chiếc mũi thanh như mũi của người mẫu Do Thái với cánh mũi mở rộng một cách kỳ lạ; cái cằm như được đúc khuôn thật khéo không nhô ra nhiều như nói lên sự thiếu năng lực về đạo đức; tóc của anh trông còn mềm và thưa hơn cả tơ nhện; tất cả những nét này, cùng  với vừng trán cao bên trên thái dương, tạo nên một gương mặt người ta khó lòng quên được.  Và bây giờ với những nét nổi bật ấy càng lộ rõ cùng hình ảnh chúng đã từng biểu hiện trong quá khứ có biết bao thay đổi đến nỗi tôi hồ nghi không biết mình đang nói chuyện cùng ai đây.  Màu da hiện tại nhợt nhạt như ma và ánh mắt long lanh sáng kỳ diệu của anh làm tôi giật mình, thậm chí kinh sợ nữa.  Cả mái tóc cũng để mọc một cách khổ sở, không hề  được để ý đến, và nó bồng bềnh phủ quanh gương mặt anh ta, hoang dại như tơ nhện, chứ không phải mọc tự nhiên.  Dù cố thế mấy tôi cũng không thể liên tưởng biểu hiện phức tạp đó với bất kỳ ý tưởng nào về con người đơn giản.

Về phong cách của người bạn tôi, điều tôi nhận thấy ngay là tính không trước sau như một của anh.     Một lúc sau, tôi nhận ra rằng tính thiếu nhất quán ấy nảy sinh từ một loạt những vật lộn yếu ớt và vô vọng nhằm khống chế thói sợ hãi, một nỗi lo bất an thái quá lúc nào cũng dằn vặt tâm tư bạn tôi.  Quả thực tôi đã chuẩn bị tinh thần để gặp bạn tôi với phong cách như thế, không phải chỉ do lá thư anh ấy gửi, mà chủ yếu do tôi nhớ lại một số nét anh có hồi nhỏ, và qua những kết luận tôi suy ra từ hình dạng và tính tình kỳ đặc của anh.  Anh khi thì linh hoạt vui vẻ, khi thì buồn rầu cau có.  Giọng anh nói thay đổi rất nhanh từ chỗ run rẩy bất quyết (khi sức sống -animal spirits₫full of vigor- dường như hoàn toàn ngưng trệ) đổi sang cách nói chính xác, đầy nhiệt huyết, cụt ngủn, chậm chạp, rõ ràng từng chữ môt cách gượng gạo, lời nói thốt ra chắc nịch, thăng bằng, ồn ồn vọng ra từ cổ họng, mà người ta thường thấy nơi kẻ say rượu nặng hay kẻ ngậm thuốc phiện bất trị đang lúc phê cao độ.  

(Còn tiếp)