NTTVblog: Đọc Tác Phẩm Từ Hôn Của Nhà Văn Hồ Biểu Chánh

Tác phẩm Từ Hôn được tác giả Hồ Biểu Chánh viết tại Khánh Hội, Sài gòn, năm 1936 (?). Cốt truyện kể về một thanh niên mồ côi cả cha lẫn mẹ tên Châu Tất Đắc có tiếng là đi du học bên Pháp về, nhưng kỳ thực chỉ ăn không ngồi rồi, và hiện ở nhà trọ chia phòng cùng hai người bạn trai khác, cũng nghèo và cô thế như chàng. Qua sự sắp xếp để được lấy tiền làm bà mai của một người đồng hương với Tất Đắc, là cô "Đốc" của một trường nữ công gia chánh vùng Cầu kho, Sài gòn, chàng được một cô gái tên Bạch Yến, có học ít nhiều lại xinh đẹp, con một của một bà "huyện" giàu sang ở Tân định, phải lòng nhân khi hai người gặp và nói chuyện với nhau tại gian hàng quảng cáo hàng của trường nữ công gia chánh ấy ở một hội chợ. Chàng lại được lòng mẹ cô gái đi cùng con hôm ấy, bà quý mến vì chàng "nói chuyện "hữu duyên" và vì cái tiếng "bác vật," tức kỹ sư, "từ Pháp về" lại sắp được một hãng nào đó của Pháp muốn thuê để sang Lào khai thác mỏ vàng bạc....Tuy vậy, sau đó cô Đốc cho chàng biết bà mẹ giao ước nếu muốn cưới con bà thì phải ở rễ, nghĩa là bỏ công danh sự nghiệp, về ở nhà với mẹ con bà, và giúp bà quản lý việc cho thuê các căn phố lầu cũng như ruộng vườn bà có. Lễ dạm hỏi, ra mắt hai bên, do cô Đốc sắp xếp nhanh gọn, và đôi trẻ đều có vẻ tâm đầu ý hợp. Chàng Tất Đắc cũng khôn khéo, biết cách tán tỉnh kiểu tân thời khiến cô Bạch Yến thanh tân xiêu lòng. Theo lời bày vẽ của cô Đốc, chàng giả vờ đóng trọn vai "bác vật" với quyết chí lập sự nghiệp đào mỏ bên Lào của mình, khiến cô gái lâm vào tâm trạng khó xử, bên mẹ bên chồng tương lai, không biết phải theo bên nào....Tại nhà cô Đốc, hai người trẻ gặp nhau trong khi cô Đốc giả vờ còn ngủ trong phòng. Bạch Yến bối rối, dùng dằng nhưng định nghe lời mẹ, sẽ nhất quyết từ hôn nếu chàng không bỏ sự nghiệp đề cưới cô và về ở rễ bên vợ. Chàng vờ làm cao, suy nghĩ, phân giải cho nàng nghe, theo cách bày vẽ của cô Đốc. Nhưng cuối cùng chàng cũng chìu Bạch Yến bỏ không sang Lào đào mỏ nữa. Bạch Yến hết sức mừng rỡ, tin rằng chồng tương lai thực sự thương mình và sẵn sàng hy sinh sự nghiệp vì mình, nên cô cho chàng hôn cái hôn tình tứ. Khi Bạch Yến đi về báo tin vui cho mẹ cô hay, thì Tất Đắc bị lương tâm giằng co dữ dội nên phân trần cùng cô Đốc chàng không thể đóng kịch tiếp tục để lừa gạt tấm lòng ngây thơ tin tường của Bạch Yến nữa. Vì vậy chàng nhất quyết sẽ từ hôn. Cô Đốc cho Tất Đắc điên mới làm thế, vì chỉ còn đóng tiếp vai diễn một chút nữa thôi thì mọi người đều sẽ hân hoan sung sướng: Bạch Yến sẽ có tấm chồng mà nàng mơ ước; bà huyện vui sướng bắt được rể giỏi và ngoan, cô Đốc có được tiền mai mối hậu hĩnh, và Tất Đấc sẽ như chuột sa hủ nếp. Thế nhưng khi về nhà trọ, Tất Đắc chịu không nổi sự dằn co lương tâm nên chàng quyết định viết thư tỏ rõ sự thật cho Bạch Yến hay trước khi "đám cưới vào rằm tháng tới" xảy ra. Nhận được thư, Bạch Yến thất sắc, khóc lóc tức tối, bèn đem thư đến tỏ bày cho bà mai Đốc học biết và đòi gặp mặt Tất Đắc, vì nàng tin chàng là người chân thành yêu nàng và "tự trọng cao thượng" vì dám nói sự thật, nên nàng quyết lấy chàng vì tình yêu chứ không phải vì cái bằng "bác vật" nào cả. Tuy nhiên khi đến nhà trọ Tất Đắc, thì hai người bạn ở đó cho cô Đốc và Bạch Yến hay chàng ta đã xách vali rời Sài gòn đi rồi mà họ không rõ đi đâu. Câu chuyện kết thúc hơi bất ngờ khiến người đọc phải bật cười ra nước mắt trước cảnh đời "tréo ngoe," tưởng cô gái từ hôn, hóa ra chàng rể mới là người tìm đường "cao chạy xa bay." Cái hay của tác giả là ở đó. Đúng là một tấn trò đời "thiệt giả, giả thiệt," trong thời buổi háo danh và tôn sùng tiền bạc vật chất, khi phần đông con người thích lừa nhau để sống. Các đối thọai trong suốt câu chuyện khá sinh động. Cách Cụ HBC phân tích tâm lý của từng nhân vật thật hay: người đọc sẽ thấy diễn biến tự nhiên và ăn khớp nhịp nhàng từ đầu đến cuối. Câu chuyện cũng cho người đọc nhận ra tính dí dỏm khôi hài và mai mỉa thâm trầm của nhà văn, nhất là các đọan đối thoại giữa cô Đốc với Tất Đắc, giữa Tất Đắc và Bạch Yến, cũng như giữa ba chàng trai du thủ du thực trong nhà trọ. Tác phẩm Từ hôn quả là một tác phẩm có giá trị về cả văn chương, cấu trúc chuyện, phân tích tâm lý xã hội và có ý nghĩa giáo dục đạo đức. Tác phẩm xứng đáng và có thể được dựng thành kịch hay film không khó khăn, tốn kém gì nhiều. Bốn tập: https://www.youtube.com/watch?v=ipYEAkhoSm0 https://www.youtube.com/watch?v=jngOgfjovWM&t=2163s https://www.youtube.com/watch?v=on-d68AsgDA&t=2185s https://www.youtube.com/watch?v=SaqTGndOAPI&t=3540s

Thursday, September 4, 2025

Đọc Tác Phẩm Từ Hôn Của Nhà Văn Hồ Biểu Chánh